ÇOCUKLARDA TRANSAMİNAZ YÜKSEKLİĞİNE YAKLAŞIM

Karaciğer Hastalıklarını Değerlendiren Biyokimyasal Testler

Hepatosit hasarı: ALT, AST, LDH

Kolestaz testleri : GGT, ALP, Bilirubinler

Karaciğer sentez fonksiyonlarını gösteren testler: Albumin,  Protrombin zamanı , Amonyak , Lipid kolesterol

ilk 18 ayda  üst sınır ALT  erkeklerde 60 , kızlarda 55

 >18. Ay erkeklerde  40 IU/L, kızlarda 35 IU/L .

ALT , KC e daha spesifiktir. ALT ve AST birlikte değerlendirilmelidir.

ALT ve AST’de belirgin yükselme (>1000 IU) akut viral ya da toksik hepatitin yol açtığı akut hepatosellüler zedelenmede, Reye sendromu, hipoksi ya da hipoperfüzyon durumlarında görülür.

 500 IU/L’nin üzerindeki değerler çoğu kez akut hepatosellüler hasar veya kronik hastalıklardaki akut alevlenmeleri düşündürür.

Aminotransferaz düzeylerinin normal olması karaciğer hastalığı bulunmadığı anlamına gelmez.

Fulminan hepatik yetmezlikteki yüksek  transaminaz birden azalma eğilimine girerse kötü prognoz bulgusudur.

referans sınırlarını 10 kat aşan aminotransferaz düzeyleri daha çok viral, toksik, veya iskemik hepatitlerde görülürken, alkolik olmayan hepatit ve otoimmun hepatitlerde bu sınırın üzerinde veya altında değerler ölçülebilir.

 Kronik hepatitler veya karaciğer sirozunda ise genelde normali 1-5 kat aşan değerler görülür ancak bütünüyle normal değerlerle karşılaşılması da mümkündür.

 Bu bilgiler çerçevesinde;

1) < 5 kat artış (hafif yüksek transaminaz değeri)

 2) 5-10 kat artış (orta derecede yüksek transaminaz değeri)

3) >10 kat artış (çok yüksek transaminaz değeri) şeklinde gruplandırılarak araştırmada farklı hastalıklara öncelik verilebilir.

Çok yüksek transaminaz değerleri (AST/ALT>1000 IU/L) :

öncelikle akut hepatit nedenlerinin düşünülmesi gerekir.

Hepatit A,  B,  C virüs serolojisi ilk olarak istenmesi gereken laboratuvar tetkikleridir.

Viral hepatitler dışlandıktan sonra, ilaç ve toksik nedenli hepatik hasar akla gelmelidir.

İskemik hepatit (kalp yetmezliği, hipotansiyon, sepsis, Budd-Chiari), akut safra kanalı obstrüksiyonu,fulminan hepatit yapan diğer nedenler (Wilson hastalığı, otoimmun hepatit) de çok yüksek transaminaz değerlerine yol açabilir.

Hafif ve orta derecede yüksek transaminaz değerleri :

çok sayıda hastalıktan kaynaklanabilir, bu nedenle ayırıcı tanıda daha az yararlıdır.

 Karaciğer ile ilgili ya da karaciğer dışı hastalıklara bağlı olabilir.

Asemptomatik hastalarda transaminaz düzeyleri normalin üst sınırının 3 katından daha az yüksek saptanmış ise, egzersiz yapmaması koşulu ile en az 1 hafta sonra AST, ALT, CPK, GGT paneli şeklinde testin tekrarı önerilmektedir.

Çoğu hastada tekrar bakılan transaminaz değerlerinin normal sınırlarda olduğu bulunmuştur.

Transaminaz yüksekliği ile beraber GGT, total ve direk bilirubin yüksekliği; kolestatik karaciğer hastalığını,

 CPK düzeyinin yüksek olması ise; muskuler distrofi olduğunu gösterir.

 Serum albümin düzeyi, protrombin zamanı, tam kan sayımı, protein elektroforezi ve hepatik ultrasonografisi ikinci basamak olarak istenmesi önerilen tetkiklerdir.

Hepatotrofik virüs serolojisi; viral hepatitler açısından (HAV, HBV, HCV, EBV, CMV..),

 seruloplazmin ve serum bakır düzeyi; Wilson hastalığı açısından,

serum α-1antitripsin, α-1antitripsin eksikliği

ANA (antinükleerantikor), SMA (düz kas antikoru), LKM (antimikrozomal antikor), anti-SLA (solubleliverantigen), total IgG ; otoimmun hepatit

tTGA (doku transglutaminaz antikoru), çölyak hastalığı

tiroid fonksiyon testleri ise; hipo-hipertiroidi için istenmeli.

Med J SDU / SDÜ Tıp Fak Derg 2015:Çocuk Özel Sayısı:26-33

Engelmann ve ark.  obez infant ve çocuklarda ALT yüksekliğinin nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı için bir belirteç olabileceğini belirtmişlerdir. Çocuklarda obezitenin artması ile birlikte nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı da daha sıklıkla tanı almaya başlamaktadır^.

Antibiyotikler, antitüberküloz ilaçlar, antikonvulzanlar, parasetamol, nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar, kemoterapotikler, bitkisel çaylar, yüksek doz vitaminler ve mantarların aminotransferazlarda yüksekliğe neden olabildikleri bilinmektedir. Hastalar özellikle son 3-6 ay içerisinde kullandıkları ilaçlar açısından sorgulanmalıdır.