Temas sonrası kuduz profilaksisi gerektirmeyen durumlar:
1. fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, gerbil,
tavşan, yabani tavşan ısırıklarında
2. ülkemizde eve giren yarasaların ısırığı veya evde yarasa bulunması
durumunda (doğal ortamdaki mağaralarda olan yarasa teması vaka temelli
değerlendirilir)
3. Soğukkanlı hayvanlar (yılan, kertenkele, kaplumbağa vb.) tarafından ısırılma
durumunda,
4. Kümes hayvanları ısırıklarında,
5. Sağlam derinin yalanması, hayvana dokunma veya besleme,
6. Bilinen ve halen sağlam bir kedi veya köpek tarafından 10 günden daha önce ısırılma
veya temas durumunda,
7. Daha sonra kuduz olduğu anlaşılan bir hayvanı beslemiş olmak, sağlam derinin hayvanın
kan, süt, idrar ve/veya feçesiyle temas etmiş olması, pişmiş etini yemek, kaynatılmış
veya pastörize edilmiş sütünü içmek veya bu sütle yapılan süt ürünlerini tüketmek,
8. Kuduz hastasına rutin bakım yapan riskli teması olmayan sağlık personeline (müköz
membran veya bütünlüğü bozulmuş deri teması, ısırma vs.)
9. Kedi temaslarında; Çıplak derinin hafifçe sıyrılması (deri altına geçmeyen yaralanmalar),
kanama olmadan küçük tırmalama veya zedeleme şeklinde yaralanmaya sebep olan,
provakasyon ile olmuş ısırılma dışı kedi temasları
10. Son 6 (altı) ay içinde tam doz kuduz temas sonrası profilaksi uygulanmış kişilerde
profilaksi gerekmez.
Yüz bölgesinden yaralanma ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde
süreye bakılmaksızın proflaksi uygulanır.
*Profilaksi gerektirmeyen durumlarda da (insan ısırıkları dahil) yara temizliği, antibiyotik tedavisi, tetanoz profilaksisi gibi
ihtiyaç duyulan tedavi yaklaşımları ihmal edilmemelidir.
*Kuduz profilaksisi uygulansın ya da uygulanmasın tüm kuduz riskli temaslar mutlaka kayıt altına alınmalıdır.
Kuduz riskli temas profilaksisinde en önemli adım
yara bakımıdır.
İyi bir yara
bakımı, kuduz virüsü geçişini azaltmadaki en etkili yöntemdir.
Mümkün olan en kısa
sürede yapılmalıdır.
Tüm yaralanmalarda yara yeri derhal bol akarsu (basınçlı su veya hortum ucunun
sıkılarak mümkün olduğu kadar jet akımın sağlanması şeklinde) ve sabunla iyice
yıkanmalıdır.
Sağlık merkezlerinde büyük boy enjektör ile serum fizyolojik kullanarak da
yıkama işlemi yapılabilir.
Virüs uzun süre ısırık bölgesinde kalabileceği için aradan geçen süreye bakılmaksızın
yıkama işlemi mutlaka uygulanmalıdır.
Yıkama işlemi bittikten sonra alkol veya iyotlu antiseptiklerden biri kullanılmalıdır.
Mekanik olarak virüsün mümkün olduğu kadar uzaklaştırılması amaçlandığından,
sadece antiseptik uygulama, bol su ve sabun ile yıkamanın yerini alamaz.
Mümkün olduğu kadar dikiş ve benzeri girişim yapılmaması tercih edilir.
Derin ve
geniş yaralanmalarda, kozmetik faktörler ve enfeksiyon riski değerlendirilmelidir.
Kuduz profilaksisi yanı sıra dikiş de gerekiyorsa, virüsün sinir içine inokülasyon
riskini en aza indirmek için kişinin klinik durumu uygun ise, yara çevresine ve içine
kuduz immünglobulini yapıldıktan 2 saat sonra ve mümkün olduğunca az sayıda
dikiş atılabilir.
Yara bakımı yapan sağlık personeli müdahale esnasında standart
enfeksiyon kontrol önlemlerini almalıdır.
Antibiyotik Profilaksisi
Tüm insan ısırıklarında antibiyotik profilaksisi verilmelidir.
Hayvan ısırmalarında ise aşağıdaki durumlarda antibiyotik profilaksisi verilmelidir:
Yüzden ısırılmalar,
Elden ısırılmalar,
Kemik ve eklem penatrasyonu olasılığı olan ısırılmalar,
Protez ekleme yakın yaralar,
İmmünyetmezlikli kişiler (splenektomi ve diabet dahil),
Genital bölge yaralanmaları.
Derin delinme yaraları (özellikle kedilerle olan)
Kapatma gerektiren yaralar
Diğer yaralanmalarda ödem ve ezilme varlığında başvuru ilk 8 saat içinde ise klinik
bulgular olmasa bile antibiyotik profilaksisi uygulanır.
İlk 8 saatten sonraki başvurularda klinik olarak enfeksiyon düşündüren bulgu yoksa
antibiyotik vermeye gerek yoktur..
Amoksisilin-klavulanat (45-100 mg/kg/gün, 2-3 doza bölünerek po)
Alternatif tedaviler;
Doksisiklin (8 yaşından büyüklerde, 2-4 mg/kg/gün, 2 doza bölünerek po)
Sefuroksim (10 mg/kg/gün, 2 doza bölünerek po) + metronidazol (30
mg/kg/gün, 3 doza bölünerek po)
Penisilin alerjisinde:
Klaritromisin (15 mg/kg/gün, 2 doza bölünerek po)
Azitromisin (10 mg/kg/gün, tek dozda po)
Çocuk ve erişkinler için antibiyotik profilaksi süresi belirgin kirli olmayan yara
durumunda 3 gün, kirli yara durumunda 5 gündür.
İmmünsupresif hastalar dahil tüm hastalar 3 gün sonra tekrar değerlendirilmelidir.
